نام تجاری گیاه:
Mint
نام علمی گیاه:
Mentha longifolia
تاریخچه:
نعناع با نام علمیMentha longifolia یکی از جنس های خانواده ی Lamiaceae و گیاهی بومی آسیا و منطقه ی مدیترانه است که در تمام طول سال در دسترس بوده و در ماه های گرم تابستان به فراوانی یافت می شود. شاخ و برگ نعناع در یونان باستان برای تمیز کردن میزهای ضیافت و مهمانی ها استفاده می شد. رومی ها از این گیاه در تهیه ی سسی سود می بردند که برای هضم غذا و خوشبوکردن دهان مفید بود و راهبان قرون وسطی شاخ و برگ آن را برای مصارف دارویی و خوراکی استفاده می کردند. در بسیاری از فرهنگ ها نعناع نماد و نشانه ای از مهمان نوازی است. نام این گیاه از شخصیت افسانه ای یونان به نام مینته (Minthe) گرفته شده است. رومی ها نعناع را به انگلستان وارد کردند و نخستین بار پیش از دهه ی 1440 م فردی به نام جان گاردینر از این گیاه با نام ماینیتز یادکرده است. نخستین نشانه های خمیردندان نعناعی، سده ی 14 میلادی در انگلستان به دست آمد .
1- بهبود عملکرد دستگاه گوارش
در پژوهشی روی نمونه های حیوانی مشخص شد که منتول نعناع از پوشش داخلی معده در برابر اثرات منفی داروهای مسکن و الکل محافظت می کند و نقش بالقوه ای در جلوگیری از ایجاد زخم معده دارد.یک مطالعه ی کارآزمایی بالینی دوسوکور روی 107 خانم که سزارین شده بودند در شهرستان سبزوار انجام شد. پیش از مصرف دارو، صداهای روده شنیده شد. سپس برای بیماران، دارو و دارونما به میزان 40 قطره در 30 سی سی آب در 3 نوبت تجویز کردند. براساس این نتایج، مصرف عصاره ی نعناع خروج گاز از معده را کاهش می دهد.
نورالدینی مطالعه ای با عنوان تأثیر عرق نعناع بر میزان ترشح اسید معده ی موش صحرایی نر در سال 1383 در کاشان انجام داد. این تحقیق روی 60 موش صحرایی نر انجام شد. یافته ها نشان داد، میزان ترشح اسید معده در موش های دریافت کننده ی عرق نعناع کاهش معنی داری نشان می دهد. عرق نعناع با دوز 9 میلی گرم بر کیلوگرم اسید معده را به میزان چشمگیری کاهش داد که با افزایش دوز مصرفی بر تأثیر عرق نعنا، بسیار افزوده شد. نتایج نشان داد که مصرف خوراکی عرق نعناع موجب کاهش برگشت پذیری اسیدمعده ی موش صحرایی می گردد و به کارگیری آن در بیماران مبتلا به مشکلات گوارشی، برای کاهش مصرف آنتی اسید توصیه می شود.
2- ضد درد و ضد التهاب
نتایج پژوهش روی موش های آزمایشگاهی نشان می دهد که نعناع اثر ضددرد دارد. از این روی، مشابه داروی ایندومتاسین(داروی ضد التهاب) عمل می کند.پژوهشی منتشر شده در مجله ی علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان اثر ضددردی و ضد التهابی عصاره ی نعناع روی موش های آزمایشگاهی را بررسی کرد. در این آزمایش عصاره در دوزهاي20 ،40 ،60 ،90 و120 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت داخل صفاقی به موش ها تزریق شد. سپس اثر ضد درد و ضد التهابی آن با استفاده از تست هاي فرمالین و گزیلن تعیین گردید. نتایج حاصل از تزریق عصاره ی آبی نعناع و مقایسـه ی آنهـا بـا گروه شاهد، تأثیر معنی داري در کاهش التهاب و کاهش درد در فاز مزمن نشان داد. همچنین گزارش شده که منتول موجود در عصاره ی آبی نعناع، برگیرنده های کاپا اپیوئیدی اثر کرده و بدین گونه، جریان و انتقال سیگنال درد را مهار و بلوكه می کند و منجر به کاهش احساس درد می شود. احتمال دارد آثار ضد التهابی عصاره ی نعناع به دلیل مهار سیستم هاي آنزیمی از قبیل مسیرهاي سیکلواکسیژناز و 5 -لیپواکسیژناز در متابولیسم آراشیدونیک اسید(ماده واسطه ی التهاب) باشد.
سال 1385 مهدی نورالدینی و همکارانش، در کاشان روی اثرات ضددردی عرق نعناع در موش صحرایي نر پژوهشی داشتند که نشان داد عرق نعناع اثرات ضددردی بیشتری نسبت به آسپرین دارد.مطالعه ی كارآزمايی بالينی دو سوكوری هم، با هدف تعيين تأثیر اسانس نعناع بر شدت درد پس از سزارين، در شهر سبزوار انجام گرفت. در اين تحقيق ١٠٧ زن سزارين شده(٤٧ نفر گروه دارونما،٦٠ نفر گروه دارو) را مطالعه کردند. دارو و دارونما به ميزان ٣ دوز ٤٠ قطره ای هر ٢٠ دقيقه به زنان خورانده شد و با استفاده از مقياس ديداری، ميزان تأثير اسانس نعناع بر شدت درد ارزيابي شد. یافته ها نشان داد كه ميزان شدت درد در گروه دارو نسبت به گروه دارونما در٢٠ دقيقه ی دوم و٢٠ دقيقه ی سوم و ١٢٠ دقيقه پس از مصرف عصاره ی نعناع به طور معني داری كاهش داشت.
3 – ضد تهوع و استفراغ
لین و همکاران در سال 2004 پژوهشی با عنوان رایحه درمانی با نعناع، ایزوپروپیل الکل یا پلاسبو در درمان تهوع پس از عمل انجام دادند. در این مطالعه 33 بیمار که پس از عمل تهوع داشتند، بررسی شدند. نمونه ها به طور تصادفی در سه گروه رایحه درمانی با نعناع، ایزوپروپیل الکل یا پلایبو قرار گرفتند. یافته های این آزمایش نشان داد که 5 دقیقه پس از رایحه درمانی با عصاره ی نعناع شدت تهوع کاهش یافت. براساس این نتایج، عصاره ی نعناع به کاهش تهوع و استفراغ کمک می کند.
4–ضدآندروژن
ازدياد آندروژن، وضعيت پاتولوژيكی در زنان است كه ابتدا به صورت عضلانی شدن بدن بروز می كند. پرمويی رايج ترين عارضه ای است كه همراه ازدياد آندروژن مشاهده مي شود. اين حالت به رشد موهای ضخيم زائد، با رنگ تيره در نواحی پوستی وابسته به آندروژن اطلاق می شود. ازدياد آندروژن، معمولاً در شرايط ناباروری، اختلالات قاعدگي و تخمك گذاری نامناسب حاصل مي شود. شديدترين حالت ازدياد آندروژن را تحليل صفات زنانه و كسب صفات مردانه، يعني حالت مردنمايی می نامند. پژوهش های اخیر در ترکیه نشان داده که دم کرده ی نعناع دارای خواص ضد آندروژنی است. خاصیت ضد آندروژنی نعناع با تأثیر بر استرس اکسیداتیوها و کاهش ترشح گنادوتروپین ها از هیپوفیز در ارتباط است. گنادوتروپین ها گیرنده ی پروتئینی را فعال کرده، باعث ارتقاء آنزیم کلسترول سنتتاز می شوند. کلسترول و LH در تولید تستوسترون نقش دارند. نعناع با کاهش دسترسی به کلسترول و LH، سبب کاهش تستوسترون می شود.
گارنت در سال 2010 در پژوهشی نشان داد که چای نعناع در کاهش آندروژن ها مؤثر است و اثر ضد آندروژنی آن در سندروم تخمدان پلی کیستیک ثابت شد. نتایج این پژوهش نشان داد میانگین تستوسترون آزاد و توتال و دهیدروتستوسترون سولفات به طور معنی داری در گروه دریافت کننده ی نعناع نسبت به دارونما کاهش یافته است.
آکداگن و همکاران در سال 2007 پژوهشی با عنوان« اثر چای نعناع بر سطوح آندروژن زنان مبتلا به هیرسوتیسم» انجام دادند.41 خانم مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک وارد این پژوهش شدند. این افراد روزانه، به مدت 5 روز، دو فنجان چای نعناع مصرف کردند. نتایج نشان داد پس از مصرف چای نعناع، از میزان تستوسترون آزاد به طور معنی داری کاسته شد. کومار و همکاران در سال 2008 در پژوهشی با عنوان«نعناع و تأثیر آن بر استرس اکسیداتیوهای هیپوتالاموس و آنتی آندروژنهای بیضه در موش نر و تغییر سطح هورمون ها و آنزیم ها» به این نتیجه رسیدند که نعناع دارای خواصی است که سبب کاهش استرس اکسیداتیوها می شود و بدنبال آن ترشح گنادوتروپین از هیپوفیز کاسته شده ودر نتیجه تولید تستوسترون کم می شود.
5–ضد میکروب
پژوهشی با هدف مطالعه ی«ارزیابی فعالیت ضدمیکروبی اسانس و عصاره ی آبی نعناع بر رشد باکتری های Escherichia coli ، Staphylococcus aureus انجام شد. این دو باکتری عامل ایجاد کننده ی بسیاری از آلودگی های باکتریایی در علم پزشکی و صنعت غذایی هستند. در این مطالعه بررسی حساسیت باکتری ها به اسانس و عصاره در سه غلظت صفر ،50 و 100 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که اسانس نعناع از رشد هردو باکتری به طرز چشمگیری جلوگیری می کند. در این بررسی مشخص شد، باکتری Escherichia.coli حساسیت بیشتری نسبت به عصاره و اسانس نعناع در مقایسه با Staphylococcus aureus از خود نشان داد، ضمن اینکه افزایش غلظت اسانس و عصاره سبب افزایش اثر بازدارندگی بر رشد باکتری ها می شود به گونه ای که اختلاف معنی داری بین غلظت 50 و 100 است.
سینگ و همکارانش در سال 2011 پژوهشی با عنوان« اثر آنتی اکسیدانی و ضد باکتریايی نعناع» انجام دادند. این پژوهش نشان داد که روغن نعناع اثر ضدباکتریایی قوی داشته که می توان آن را با اثر آنتی بیوتیکی جنتامایسین برابر دانست.پژوهشی دیگر در سال 1999روي 66 نفر با سابقه ی ویروس تبخال انجام گرفت که حداقل چهار بار در سال دچار این بیماري می شدند. نتایج حاکی از آن بود که استفاده از عصاره ی الکلی نعناع باعث مقاومت بیشتر نسبت به این بیماري شد، و دوره ی التیام در بیماران را هم کوتاه تر کرد.
6- درمان سرماخوردگی و سرفه
پژوهش ها نشان می دهد که منتول نعناع داروی طبیعی ضد احتقان است و به از بین بردن مخاط و خلط گلو کمک می کند. منتول همچنین اثر خنک کننده دارد و به ویژه به صورت دمنوش به تسکین گلو درد کمک می کند. همچنین خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی نعناع به تسکین التهاب دستگاه تنفسی در افراد مبتلا به آسم و مشکلات تنفسی و تسکین احتقان و سرفه و آلرژی مرتبط با سرماخوردگی کمک می کند. براساس مطالعات مرکز پزشکی دانشگاه مریلند نوشیدن 4 تا 5 فنجان چای نعناع در روز، بین وعده های غذایی، گلودرد و سرفه را تسکین می دهد.
پژوهش دیگری نشان می دهد که اسید رزمارینیک نعناع تولید لکوترین را مهار می کند و از خطر ابتلا به بیماری رینیت آلرژیک می کاهد.
منتول، منتون، ایزومنتون، پولگون، متیل استات، آلفا و بتا پینن، لیمونن، سینئول، لوتئین، رزمارینیک اسید، اسید کافئیک، اسید اسپارتیک، گلوتامیک اسید، آلانین، آسپاراژین، والین، ایزولوسین، فنیل آلانین، متیونین.
هم اکنون، اطلاعات علمی کافی برای تعیین محدوده ی دوز مصرفی نعناع وجود ندارد. به یاد داشته باشید که محصولات طبیعی لزوما ایمن نیستند. پیش از مصرف هر محصول به برچسب بسته بندی آن توجه کنید یا در صورت داشتن بیماری یا عارضه ای خاص، پیش از مصرف، با پزشک مشورت کنید.
چای نعناع 2 ساعت پیش و پس از غذا .
خانم های باردار و شیرده پیش از مصرف با پزشک مشورت کنند.
تاکنون درباره ی تداخل دارویی با نعناع اطلاعاتی به دست نیامده است.
به طور سنتی نعناع را گرم و خشک و در درمان افسردگی مؤثر می دانند. شادی آور، گرم کننده و تقویت کننده ی قلب، رقیق کننده ی خون، حل کننده ی مواد بلغمی و سوداوی، گرم کننده و تقویت کننده ی دستگاه گوارش و به خصوص معده است. ترنر (1508-1568) پدر علم گیاه شناسی انگلیس، اعتقاد داشت که نعناع برای معده بسیار مفید است. این گیاه، ضداسپاسم و ضدسرفه است و آشامیدن عصاره ی آن در دفع رطوبت های ریه و مجاری تنفسی مفید و باعث تسکین سکسکه، تهوع، استفراغ و سوء هاضمه می شود. نعنا برای درمان سردردهای میگرنی، رفع قولنج، درد سینه و پهلو، بی خوابی و ناراحتی های شبانه موثر است.