شیرین بیان
شیرین بیان
۱۴۰۰-۰۷-۱۷
چیا
چیا
۱۴۰۰-۰۷-۱۷
۵/۵ - (۱ امتیاز)

نام تجاری گیاه:

Quinoa

نام علمی گیاه:

 Chenopodium quinoa Willd.

تاریخچه:

قاره آمریکا محصولی قدیمی معروف به «کینوا» دارد. (۱) هزاران سال است که این محصول در مناطق آندِ بولیوی و پرو کشت می شود.(۲) اگر اطلاعات باستان ‌شناسی تاریخی را مطالعه کنیم، می بینیم که از کینوا حتی پیش از ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح هم استفاده می کرده اند!

این گیاه نام های محلی مختلفی دارد اما متداول‌ ترین آن «کینوا» است. اینکاها – سرخپوستان آمریکای جنوبی این گیاه را «مادر غلات» می نامیدند و برای درمان مشکلات سلامتی از آن استفاده می ‌کردند. (۱)   

کینوا گیاهی یکساله، با برگ های پهن، ساقه عمودی و راست، ۲-۱ متر ارتفاع و متعلق به خانواده تاج‌خروسیان (Amaranthaceae) (۳) یا خانواده اسفناجیان (Chenopodiaceae) است؛ ریشه های عمیقی دارد و از سطح دریا تا ارتفاع ۳۸۰۰ متری قابل کشت است. (۴)

کینوا غله واقعی نیست؛ آن را نوعی میوه در نظر می گیرند چون دولپه و شبه غله است. (۱) این گیاه در سراسر دنیا توزیع می شود و دارای ۲۵۰ واریته است. طبقه‌ بندی آن، براساس رنگ گیاه و دانه ‌های آن یا براساس مورفولوژی (ریخت شناسی) گیاه است؛ (۲) برگ های متناوبی دارد که به دلیل وجود بتاسیانین ها رنگ های متنوعی دارند. (۴)

کینوا یک گونه‌ ماده تک پایه (gynomonoecious) است؛ یعنی یک گیاه هم دارای گل نر – ماده (دو جنسه) و هم دارای گل ماده است.(۵)

دانه ها گرد و مسطح هستند و قطر آنها حدود ۱.۵ تا ۴ میلی متر است، رنگ آنها متفاوت است؛ از سفید تا خاکستری و سیاه، با تُناژ زرد، سرخ، قرمز، بنفش ارغوانی و بنفش. (۲)

این گیاه در برابر یخبندان، شوری و خشکسالی مقاوم است، و در خاک های کم بازده و فقیر هم رشد می کند.(۴)

 کینوا می تواند به راحتی در شرایط اسیدی یا قلیایی رشد کند (۱) و سازگاری بسیار زیادی به محیط های مختلف نشان می دهد. بنابراین، کشورهای بسیاری آن را تولید می کنند، از جمله: ژاپن، استرالیا، اسپانیا، آلمان، انگلیس، سوئد، دانمارک، هلند، ایتالیا، فرانسه، فنلاند، کنیا، اتیوپی، هند، ایالات متحده آمریکا، کانادا و غیره.(۶)

۱- تنظیم قند خون

 از کربوهیدرات های کینوا می توان به عنوان غذا – دارو استفاده کرد چون کینوا قند خون، اسیدهای چرب آزاد و تری‌گلیسریدها را کاهش می دهد.(۷)

 (غذا – دارو هر ماده‌ای است که غذا یا بخشی از یک غذا بوده و فواید دارویی یا سلامتی دارد، از بیماری ها جلوگیری کرده یا به درمان آنها کمک می کند.)(۸)

مطالعات روی افراد مبتلا به بیماری سلیاک نشان داد که شاخص گلیسمی کینوا نسبت به پاستا و نان های بدون گلوتن معمولی نسبتاً پایین تر است.(۷) (شاخص گلیسمی (GI) رتبه‌بندی کربوهیدرات ها از ۰ تا ۱۰۰، با توجه به تأثیر آنها بر سطح قند خون تا ۲ ساعت پس از صرف غذا است.) غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین (کمتر از ۵۵) به تدریج سطح قند خون و انسولین را افزایش می دهند. نشان داده شده است که رژیم های غذایی با شاخص گلیسمی پایین، کنترل وزن و سطح گلوکز و لیپید را بهبود می دهند چون این نوع رژیم ها به کنترل اشتها کمک می کنند. همچنین، مقاومت به انسولین و خطر بیماری های قلبی عروقی، دیابت و برخی سرطان ها را کاهش می دهند. گزارش شده که انسولین ناشتا در افرادی که فیبر رژیمی بیشتری مصرف می کنند پایین تر است.

در مطالعه ای، یک رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین که حاوی کینوا نیز بود را آزمایش کردند. به مدت ۶ ماه، محققین ۲۱۰ بیمار مبتلا به دیابت نوع ۲ و تحت درمان با داروهای ضد قند خون بالا (۹) را مورد بررسی قرار دادند. بیماران را به دو گروه تقسیم کردند: ۱- گروه دارای رژیم غذایی حاوی غلات بالا، ۲- گروه دارای رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین. در گروه دوم، هموگلوبین A1c بیشتر کاهش پیدا کرد و همچنین، کلسترول خوب (HDL) آنها افزایش یافت. (۲)

هموگلوبین A1c، که A1c یا هموگلوبین گلیکوزیله نیز نامیده می شود، هموگلوبینی همراه با گلوکز متصل شده به آن است. آزمایش A1c، از طریق اندازه‌گیری درصد هموگلوبین گلیکوزیله موجود در خون، میانگین گلوکز خون را طی ۲ تا ۳ ماه اخیر می سنجد.(۱۰)

۲- بهبود عملکرد دستگاه گوارش

سلیاک یک بیماری روده ای است که گلوتن موجود در رژیم غذایی (نوعی پروتئین موجود در گندم، چاودار و جو(۱۱)) باعث تحریک آن می شود و درمان آن، مستلزم پیروی از یک رژیم غذایی عاری از گلوتن است.

کینوا یک گیاه بسیار مغذی است و آن را به عنوان بخشی از رژیم غذایی بدون گلوتن توصیه می کنند، اما داده های حاصل از مطالعات خارج از بدن موجود زنده اشاره بر این دارند که پرولامین های کینوا می توانند پاسخ های ایمنی ذاتی (دفاع غیراختصاصی) و تطبیقی (دفاع اختصاصی) را در بیماران سلیاکی تحریک کنند. بنابراین، مطالعه ای با هدف ارزیابی اثر کینوا بر بدن بیماران سلیاکی بزرگسال انجام شد.

در این مطالعه، ۱۹ بیمار سلیاکی تحت درمان، به مدت ۶ هفته، روزانه ۵۰ گرم کینوا را به عنوان بخشی از رژیم غذایی بدون گلوتن معمولشان مصرف کردند. محققین رژیم غذایی، پارامترهای سرولوژی و گوارشی (معده‌ای – روده‌ای) آنها را ارزیابی کردند.(۱۲) (آزمایش های سرولوژی، آزمایشات خونی هستند که آنتی بادی ها را در خون شناسایی می کنند. این آزمایشات بر پروتئین های ساخته شده توسط سیستم ایمنی بدن متمرکز می شوند(۱۳) و برای غربالگری بیماران مشکوک به سلیاک بسیار مفید هستند.(۱۱) )

علاوه بر این، محققین پارامترهای ریخت‌‌سنجی ۱۰ بیمار را قبل و بعد از خوردن کینوا اندازه گیری کردند. اندازه‌گیری های ریخت‌سنجی بر نمونه های برداشته شده از بافت دوازدهه (دئودنوم) انجام شدند و شامل این موارد بودند: نسبت ارتفاع پرز روده به عمق کریپت (VH:CD)، ارتفاع سلول انتروسیت سطحی (SECH) و تعداد لنفوسیت ‌های داخل اپیتلیالی (IEL) به ازاء هر ۱۰۰ اِنتروسیت.

محدوده طبیعی این پارامترها به شرح زیر است:

VH:CD : بین (۳:۱) و (۵:۱)،

SECH : بین ۲۹ و ۳۴ میکرومتر،

تعداد IEL : کمتر از ۲۰ به ازاء هر ۱۰۰ انتروسیت.

معمولاً بیماری سلیاک وقتی تشخیص داده می شود که پارامتر VH:CD کمتر از ۳:۱، SECH کمتر از ۲۹ میکرومتر و IEL بیشتر از ۲۰ عدد به ازاء هر ۱۰۰ انتروسیت باشد. تغییرات منفی در ترکیب این پارامترها نشانه تشدید بیماری است.

یافته های این مطالعه نشان داد که پارامترهای گوارشی طبیعی بودند. همچنین،

– نسبت ارتفاع پرز روده به عمق کریپت که در آغاز مطالعه، کمی پایین تر از حد طبیعی بود (۲/۸:۱) به میزان طبیعی (۳:۱) رسید. (۱۲)

تعیین نسبت‌ پرزهای روده‌ به کریپت‌ (VCR) یک روش متداول برای ارزیابی اثر رژیم‌ های غذایی مختلف بر میکروآناتومی روده (مطالعه میکروسکوپی ساختار بافت بدن) است. (۱۴) افزایش ارتفاع پرزها، افزایش نسبت ارتفاع پرزها به عمق کریپت یا کاهش عمق کریپت با «بهبود هضم و جذب مواد مغذی» در ارتباط است. (۱۵)

– پارامتر SECH از ۲۸/۷۶ به ۲۹/۷۷ میکرومتر بهبود یافت و پارامتر IEL از ۳۰/۳ به ۲۹/۷ کاهش پیدا کرد.

علاوه بر این، اگرچه میزان کلسترول کل، کلسترول بد (LDL)، کلسترول خوب (HDL) و تری گلیسریدها کاهش یافت، اما مقادیر متوسط در تمام آزمایشات خون در محدوده طبیعی بود.

افزودن کینوا به رژیم غذایی بدون گلوتن بیماران سلیاکی به خوبی تحمل شد و بیماری را تشدید نکرد. به طور کلی، این اولین داده های بالینی است که نشان می دهد افراد مبتلا به سلیاک می توانند با خیال راحت مصرف روزانه ۵۰ گرم کینوا برای ۶ هفته را تحمل کنند. با این وجود، باید مطالعات بیشتری برای تعیین اثر طولانی مدت مصرف کینوا انجام شود. (۱۲)

شواهد بسیار زیادی بر این موضوع تأکید دارند که عدم تعادل میکروبیوتای روده یک عامل مهم برای بیماری التهابی روده (IBD) است. هم مطالعات «درون بدن موجود زنده» و هم مطالعات «بیرون از بدن موجود زنده» نشان داده اند که کینوا اثرات بالقوه پری بیوتیک دارد. (۱۶) (پری‌ بیوتیک، ماده غذایی غیرقابل هضمی است که به طور انتخابی، باعث تحریک رشد و/یا فعالیت یک یا تعداد محدودی از باکتری ها در روده بزرگ می شود و از این طریق، بر میزبان اثر مفید می گذارد و سلامتی میزبان را بهبود می دهد.) (۱۷)

مطالعه‌ای با هدف بررسی پتانسیل کینوا در بهبود این عدم تعادل و کولیت القاء شده با دکستران سولفات سدیم (DSS) انجام شد. ۴۰ موش با دو رژیم غذایی متفاوت تغذیه شدند؛ گروه اول: رژیم AIN-93M و گروه دوم: رژیم بر پایه کینوا.

یک هفته بعد از شروع رژیم های غذایی، به منظور القاء بیماری کولیت، برای ۵ روز متوالی، به نیمی از موش های هر گروه (۱۰ موش از هر گروه) آب آشامیدنی حاوی دکستران سولفات سدیم (DSS) ۲/۵ درصد، و از روز ششم تا دهم مطالعه، آب لوله‌کشی استاندارد دادند. نیم دیگر موش ها در هر گروه، در کل دوره مطالعه، فقط آب لوله‌کشی استاندارد دریافت کردند.

به طور خلاصه، مصرف کینوا عدم تعادل میکروبیوتای روده را مهار کرد و علائم بالینی القاء شده از طریق دکستران سولفات سدیم (DSS) را کاهش داد؛ این نشان دهنده پتانسیل مصرف کینوا به عنوان یک رویکرد غذایی برای بهبود سلامت روده است. (۱۶)

۳- تسریع کاهش وزن

اِکدی ‌استروئیدها هورمون های استروئیدی هستند که خواص دارویی و متابولیکی بالقوه ای را در پستانداران نشان می‌ دهند. متداول ‌ترین اکدی ‌استروئید، ۲۰- هیدروکسی اکدیزون (۲۰E)، در کینوا نیز وجود دارد.

مطالعه ای با هدف بررسی قابلیت «عصاره کینوای غنی شده با مکمل ۲۰E» در جلوگیری از بروز چاقی ناشی از رژیم غذایی و تنظیم بیان ژن های خاص آدیپوسیتی در موش ها انجام شد.

موش ها را به طور تصادفی به ۴ گروه ۱۲ تایی تقسیم نموده و به مدت ۳ هفته، آنها را با یک رژیم غذایی کم چرب یا پرچرب تا جایی که اشتها داشتند تغذیه کردند. گروه دارای رژیم غذایی پرچرب نیز به سه گروه تقسیم شدند: ۱- فقط دارای رژیم پرچرب، ۲- رژیم پرچرب همراه با استفاده از عصاره کینوا غنی شده با ۲۰E و ۳- رژیم پرچرب همراه با ۲۰- هیدروکسی اکدیزون خالص (۲۰E).

استفاده از مکمل عصاره کینوا، توسعه بافت آدیپوز (بافت چربی) در موش های دارای رژیم غذایی پرچرب را، بدون تعدیل افزایش وزن آنها، کاهش داد. این اثر خاص بر بافت آدیپوز را بیشتر به کاهش اندازه آدیپوسیت (سلول چربی) و کاهش بیان چندین ژن درگیر در ذخیره چربی، شامل لیپوپروتئین لیپاز و فسفوانول پیروات کربوکسیناز (PEPc)، ارتباط دادند.

این مطالعه نشان می دهد که عصاره کینوا در درون بدن موجود زنده، فعالیت ضدچاقی دارد و می توان از آن به عنوان یک مکمل تغذیه ای برای جلوگیری و درمان چاقی و اختلالات مرتبط با چاقی استفاده کرد. (۱۸)

۴- تنظیم کلسترول خون

در مطالعه ای، به مدت ۳۰ روز، به ۲۲ دانشجوی ۱۸ تا ۴۵ ساله کینوا به شکل نوار غلات دادند. آنها هر روز ۲ عدد از این فرآورده را که در کل حاوی ۵/۱۹ گرم کینوا بود، مصرف کردند. برای تشخیص پروفایل گلیسمی و بیوشیمیایی، قبل و بعد از این ۳۰ روز نمونه خون آنها را گرفتند.

– نتایج نشان داد که کینوا اثر مفیدی بر بخشی از جمعیت مورد مطالعه داشت چون سطح کلسترول کل، تری گلیسرید و کلسترول بد (LDL) کاهش یافت.

– اگرچه وقتی پارامترهای شاخص گلیسمی، وزن و فشار خون را به درصد بررسی کردند، تفاوت قابل توجهی در آنها مشاهده نشد، اما سطح قند خون، وزن بدن و فشار خون در برخی از افراد کاهش یافت.

می توان نتیجه گرفت که مصرف کینوا در رژیم غذایی می تواند در جلوگیری و درمان عواملی که احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی را افزایش می دهند، مفید باشد. اگرچه، برای اثبات این خاصیت، مطالعات بیشتری لازم است. (۱۹)

مطالعه ای آینده نگر و دوسو کورشده روی ۳۵ زن دارای اضافه وزن انجام شد. آنها طی یک دوره ‌ی ۴ هفته ای متوالی، هر روز ۲۵ گرم پرک کینوا یا پرک ذرت مصرف کردند. در شروع و در پایان مداخله، برای تعیین گلوکز، کلسترول کل و فراکشن ها (کلسترول خوب، کلسترول بد و تری گلیسریدها)، نشانگرهای استرس اکسیداتیو (شامل ترکیبات واکنش دهنده با اسید تیوباربیتوریک (TBARSs)، گلوتاتیون کاهش یافته (GSH))، ویتامین E و اِنترولیگنان ها از آنها نمونه خون گرفتند.

در هر دو گروه، غلظت های سرمی تری گلیسرید، TBARS و ویتامین E به طور قابل توجهی کاهش، و دفع انترولیگنان ها از طریق ادرار افزایش یافت. (۲۰)

غلظت انترولیگنان ادراری با میزان کلسترول HDL سرم رابطه مثبت و با میزان تری گلیسریدهای سرم رابطه منفی دارد؛ به عبارت دیگر، افزایش دفع انترولیگنان از طریق ادرار منجر به کاهش میزان تری گلیسرید سرم خون و افزایش میزان کلسترول HDL سرم خون می شود. (۲۱)

کاهش کلسترول کل و کلسترول LDL و افزایش GSH فقط در گروه مصرف کننده پرک کینوا مشاهده شد که نشان دهنده‌ اثر مفید مصرف پرک کینوا است. (۲۰)

اکدی ‌استروئیدها با تبدیل کلسترول به اسیدهای صفراوی، بر کاهش کلسترول اثر می‌گذارند. کینوا به خصوص دانه و برگ های جوان تر آن، حاوی مقدار زیادی اکدی‌ استروئید است. (۲۲)

همچنین، کینوا دارای مقدار زیادی ویتامین E، آهن، روی، منیزیم، ساپونین ها و فیتواستروئیدها است که همگی اثر کاهنده کلسترول خون دارند. به گفته محققین، ترکیبات آنتی اکسیدانی (از جمله پلی فنول ها، فیتواسترول ها، فلاونوئیدها) و فیبرهای رژیمی موجود در دانه های کینوا ممکن است با کاهش لیپیدهای پلاسما مرتبط باشند. (۲۳)

۵- افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی

دانه های کینوا حاوی مقدار زیادی فیتوکمیکال‌های آنتی اکسیدانی است که می توانند وضعیت آنتی اکسیدانی در اندام ها را تغییر دهند، از جمله: فلاونوئیدها، فنولیک اسیدها، ویتامین ‌های محلول در چربی، اسیدهای چرب، عناصر کم مقدار، آسکوآلن و سایر ترکیبات.

این آنتی اکسیدانی های غیرآنزیمی، ترکیبات دانه های کینوا، می توانند از استرس اکسیداتیو جلوگیری کنند. (استرس اکسیداتیو در آسیب ناشی از متابولیسم فروکتوز، نقش واسطه را دارد.)

مطالعه ای به منظور بررسی اثر رژیم غذایی حاوی دانه کینوا بر استرس اکسیداتیو در پلاسما، قلب، کلیه، کبد، طحال، ریه، بیضه و پانکراس رت هایی که فروکتوز مصرف کرده بودند، طراحی شد.

مصرف فروکتوز (۳۱۰ گرم به ازاء هر کیلوگرم از غذای حیوان به مدت ۵ هفته) باعث ایجاد استرس اکسیداتیو شد. (استرس اکسیداتیو از طریق افزایش مالون‌دی‌آلدهید پلاسما و همچنین، عدم تغییر قابل توجه پتانسیل آنتی اکسیدانی آنزیمی در پلاسما و بیشتر بافت ‌ها مشخص شد.)

مصرف همزمان دانه کینوا (۳۱۰ گرم به ازاء هر کیلوگرم از غذای حیوان) فعالیت های معمول برخی از آنزیم ‌ها را حفظ کرد. همچنین، با کاهش مالون‌دی‌آلدهید موجود در پلاسما و کاهش فعالیت ‌های آنزیم های آنتی اکسیدانی (سوپراکسید دیسموتازِ گلبول قرمز (eSOD)، کاتالاز (CAT)، گلوتاتیون پراکسیدازِ پلاسما (pGPX)) بر استرس اکسیداتیو اثرگذاشت.

این یافته ها نشان می دهند که دانه کینوا با کاهش پراکسیداسیون لیپید و افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی خون (پلاسما) و قلب، کلیه، بیضه، ریه و پانکراس، به عنوان یک عامل محافظ با قدرت متوسط در برابر تغییرات ناشی از فروکتوز در رت ‌ها عمل می کند. (۲۴)

 ۶- بهبود عملکرد کبد

به منظور بررسی اثر دانه کینوا بر سمیت کبدی ناشی از کربن تتراکلرید (CCl۴) در موش های نر نژاد سوئیس آلبینو، مطالعه ای را انجام دادند. موش ها را به سه گروه ۲۰ تایی تقسیم کردند: ۱. گروه کنترل (موش های سالم که به مدت ۱۲ هفته روغن زیتون مصرف کردند)، ۲- گروه دارای سمیت کبدی ناشی از مصرف CCl۴ به مدت ۱۲ هفته، ۳- گروه دارای سمیت کبدی ناشی از مصرف CCl۴ و پودر دانه کینوا (۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم) به مدت ۱۲ هفته.

پس از سه دوره مختلف ۴، ۸ و ۱۲ هفته ای، اثر این مواد بر بافت کبد را بررسی کردند. سطح آنزیم نشانگر فعالیت کبد موجود در سرم خون شامل گلوتامیک اُگزالواَستیک ترانس آمیناز یا (AST)، گلوتامیک پیروویک ترانس آمیناز یا (ALT)، آلکالین فسفاتاز (ALP) و سطح سه آنزیم آنتی اکسیدانی کبد یعنی لیپید پراکسیداسیون (LPO)، سوپر اکسید دیسموتاز (SOD) و گلوتاتیون کاهش یافته (GSH) را اندازه گیری کردند. علاوه براین، آنالیزهای آسیب شناسی بافت کبد را نیز انجام دادند.

نتایج نشان داد که پودر دانه کینوا سطح سرمی آنزیم های کبدی که در اثر مصرف CCl۴ افزایش یافته بودند را به میزان قابل توجهی کاهش داد و سطح آنزیم های آنتی اکسیدانی کبد را به مقدار طبیعی برگرداند؛ مطالعات آسیب شناسی بافت کبد نیز این نتیجه را تأیید کردند.

نتایج این مطالعه نشان داد که دانه کینوا در برابر آسیب کبدی ناشی از CCl۴ در موش های نر نژاد سوئیس آلبینو، از کبد محافظت کرد. (۲۵)

 ۷- تسکین علائم یائسگی

لیگنان های موجود در مواد غذایی توسط باکتری های روده به دو انترولیگنان عمده متابولیزه می شوند: انترودیول (END) و انترولاکتون (ENL).

انترودیول و انترولاکتون از طریق اتصال به گیرنده های استروژن، اثرات استروژنی ضعیفی از خود نشان می دهند؛ شواهدی از فعالیت ضدالتهابی و ضد تومورزایی و همچنین، کاهش استرس اکسیداتیو با افزایش مصرف لیگنان ها وجود دارد. (۲۶)

زنان یائسه به دلیل کمبود استروژن مستعد ابتلا به بیماری های مزمن هستند. از آنجایی که در این دوران، التهاب بسیار شایع است و برخی از غلات نیز اثرات ضدالتهابی دارند، مطالعه ای را با هدف بررسی اثر مصرف پرک کینوا و پرک ذرت بر نشانگرهای التهابی خون و اِنترولیگنان های ادراری گروهی از زنان یائسه کم تحرک و دارای اضافه وزن انجام دادند.  این مطالعه آینده نگر و دوسو کورشده روی ۳۴ زن (۲ گروه ۱۷ نفره) که در طول ۴ هفته، هر روز ۲۵ گرم پرک کینوا یا پرک ذرت مصرف می کردند، انجام شد.

شرکت کنندگان می توانستند این میزان کینوا یا ذرت را به میوه ها، آبمیوه، میلک شیک ‌های میوه ای و یا به ناهار یا شام خود اضافه کنند. همچنین، از آنها خواستند که سایر منابع غذایی حاوی لیگنان ها مانند تخم کتان و سویا را مصرف نکنند.

در شروع و پایان مداخله، نشانگرهای التهابی سرم خون (شامل اینترلوکین-۶ (IL-6)، فاکتور نکروز دهنده تومور آلفا (TNF-α)) و انترولیگنان های ادراری (شامل اِنترولاکتون ادراری (ENL)) را اندازه‌گیری کردند.

در شروع مداخله، میزان اینترلوکین-۶ در گروه مصرف کننده کینوا نسبت به گروه مصرف کننده ذرت بیشتر بود، اما در پایان مداخله، مقدار آن در هر دو گروه یکسان بود. این امر نشان می دهد که تغذیه با کینوا می تواند نشانگر التهابی IL-6 را کاهش دهد.

براساس نتایج این مطالعه، مصرف حاد پرک کینوا طی ۴ هفته سطح سرم IL-6 در زنان یائسه دارای اضافه وزن را معکوس کرد؛ این نشان دهنده آن است که می توان برای درمان فرآیند التهابی زنان یائسه، کینوا را در نظر گرفت. (۲۷)

۸- تنظیم فشار خون

ثابت شده که کیفیت پروتئین کینوا مشابه کازئین شیر (نوعی پروتئین در شیر) بوده و کینوا سرشار از ریزمغذی های مختلف مانند پتاسیم، آهن، کلسیم و ریبوفلاوین (یا ویتامین B2) است. (۲۸) پتاسیم جزء مهمی از سلول و مایعات بدن است که به کنترل ضربان قلب و فشار خون کمک می کند. (۲۹)

در مطالعه ای، محققین خواص کاربردی کینوا (آرد حاصل از دانه های کینوا پوست کنده) را روی رت‌ های مبتلا به فشارخون القایی (SHR) و چربی خون بالای ناشی از مصرف رژیم غذایی با محتوای لیپید بالا، بررسی کردند.

رت ها به دو گروه ۶ تایی «آزمایشی» و «کنترل» تقسیم شدند. به مدت ۶ هفته، رت های گروه آزمایشی با رژیم غذایی حاوی کینوا و رت های گروه کنترل با رژیم غذایی با محتوای کازئین و لیپید زیاد تغذیه شدند. اجزای تشکیل دهنده هر دو رژیم غذایی مشابه بود.

طی دو هفته اول، میزان مصرف غذا و میزان رشد در گروه آزمایشی به میزان قابل توجهی کاهش یافت، اما بعد از دو هفته، این تفاوت ها مشاهده نشدند. بعد از ۵ هفته تغذیه، افزایش فشار خون سیستولیک در گروه آزمایشی به طور قابل توجهی متوقف شد. این امر نشان می دهد که کینوا فشار خون را کاهش می دهد. (۲۸)

دانه کینوا به دلیل کیفیت پروتئین منحصر به فرد خود و طیف وسیعی از مواد معدنی و ویتامین ها، بسیار مغذی است. (۴) البته ژنتیک و شرایط محیطی دو عاملی هستند که ممکن است بر بازده و کیفیت تغذیه ای کینوا اثر بگذارند.

پروتئین و اسید امینه: محتوای پروتئین دانه کینوا بین ۱۱ تا ۱۹ درصد است. علاوه بر این، حاوی هر ۹ اسید آمینه ای است که برای سلامتی انسان ضروری هستند (ایزولوسین، لوسین، لیزین، متیونین، فنیل آلانین، ترئونین، تریپتوفان، والین، هیستیدین). (۳۰)

پروتئین این دانه سرشار از اسیدهای آمینه مانند لیزین و متیونین است که میزان آنها در غلات بسیار کم است.(۴)

کربوهیدرات ها: محتوای کربوهیدرات دانه کینوا بین ۴۹ تا ۶۸ درصد (وزن خشک) است. نشاسته مهمترین و فراوان‌ترین کربوهیدرات موجود در دانه کینوا است. گروه دیگری از کربوهیدرات موجود در این دانه فیبرهای رژیمی (فیبرهای محلول و غیرمحلول (۳۱)) هستند.(۳۰)

چربی: محتوای چربی دانه کینوا بین ۲ تا ۹.۵ درصد است. روغن کینوا سرشار از اسیدهای چرب ضروری مانند اولئیک اسید (۱۹.۷ ۲۹.۵ درصد)، لینولئیک اسید (۴۹ ۵۶.۴ درصد) و لینولنیک اسید (۸.۷ ۱۱.۷ درصد) است. ۸۷-۸۸ درصد از کل اسیدهای چرب این دانه را اسید چرب چند غیراشباع تشکیل می دهد. (۳۰)

همچنین، روغن موجود در کینوا حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان های طبیعی مانند آلفا- و گاما- توکوفرول است.(۳)

فیتواسترول ها: محتوای فیتواسترول کل کینوا از ۳۸.۸ تا ۸۲.۵ میلی گرم بر ۱۰۰ گرم متفاوت است. ترکیبات فیتواسترولی عمده آن عبارتند از بتا سیتواسترول، کمپسترول، براسیکاسترول و استیگماسترول. (۳۲)

مواد معدنی: محتوای مواد معدنی کل (خاکستر) کینوا نسبت به گندم دوروم، برنج سفید، دانه ذرت زرد و سایر غلات بیشتر است. (۳۲) محتوای خاکستر این دانه از ۲.۴ تا ۴.۸ درصد متغیر است. این خاکستر حاوی پروفایل متنوعی از مواد معدنی شامل مقدار زیادی کلسیم، منیزیم، آهن، مس و روی است. (۳۰)

ترکیبات فنولی: محتوای پلی فنول کل دانه های کینوا بین ۰.۴۶ تا ۱.۸۴ (میلی گرم برگرم وزن خشک) است. «فلاونول گلیکوزیدها» فراوان‌ترین ترکیب فنولیک در این گیاه است. دانه کینوا حاوی فلاونوئیدها (عمدتاً اورینتین، ویتکسین، روتین، مورین، هسپریدین و نئوهسپریدین) و فنولیک اسیدها (ازجمله فرولیک اسید، کافئیک اسید و پی-کوماریک اسید) است. (۳۲)

ویتامین ها: کینوا سرشار از ویتامین هایی مانند کابالامین (ویتامین B۱۲) (۳۲)، ریبوفلاوین (ویتامین B۲ فولیک اسید (B۹)، و تیامین (B۱) است، اما نیاسین (B۳) کمتری دارد. (۳۰) همچنین، حاوی ویتامین های E، C (۳) و D۳ است. (۳۲)

  • کینوا فاقد گلوتن است و به همین دلیل، برای بیماران سلیاکی یا اختلالات مرتبط با گلوتن مناسب است. (۳۰)
  • طبع کینوا از نظر طب سنتی چین، گرم است. (۳۳)
  •  کینوا حاوی مقدار زیادی پروتئین، ویتامین و مواد معدنی است. بنابراین، می توان آن را جایگزین برنج کرد. (۱)
  • از دانه کینوا برای تهیه‌ آرد، سوپ، صبحانه و غلات استفاده می کنند. آرد آن در تهیه بیسکوئیت ها، نان و غذاهای فرآوری شده بکار می رود. (۴)

روش مصرف:

۱. یک پیمانه دانه کینوا خام را در یک آبکش با سوراخ های ریز ریخته و حداقل به مدت ۳۰ ثانیه با آب شیر آبکشی کنید.

۲. کینوا شسته شده را با دو پیمانه آب در قابلمه بریزید و هم بزنید. بگذارید جوش بیاید. سپس، شعله را کم کنید تا به آرامی بپزد. روی حرارت ملایم باشد تا آب آن تمام شود.

۳. قابلمه را از روی حرارت بردارید. درب ظرف را گذاشته و برای ۵ تا ۱۰ دقیقه کنار بگذارید. سپس، درب را بردارید و آن را با چنگال هم بزنید. (برای جلوگیری از تغییر حالت و له شدن دانه ‌های پخته شده کینوا، آن را با چنگال هم می زنیم.)

۴. می ‌توانید از نمک، انواع ادویه و یا گیاهان تازه، گوجه فرنگی خشک شده، زیتون بی‌ هسته، آب لیموترش تازه و … به عنوان چاشنی استفاده کنید. (۳۴ و ۳۵)

  • دانه کینوا به طور طبیعی دارای پوشش تلخی است. به همین دلیل، پیش از پخت، باید آنها را بشوئید.

توصیه می شود دانه کینوا را از شب قبل یا حداقل برای ۶ ساعت در ۳ یا ۴ برابر آب بخیسانید. سپس، آب آن را دور بریزید، دانه ها را آبکشی کرده و بپزید. توجه داشته باشید کینوا خیسانده شده بسیار سریع ‌تر می‌پزد.

راه دیگر برای از بین بردن تلخی آن، تفت دادن دانه ها در یک تابه خشک است. اگر دانه ها را خیسانده اید، دیگر نیاز به تفت دادن آنها نیست. (۳۶)

  • کینوا یک غذای بسیار مغذی است و نسبت به سایر غلات، نشاسته کمتری دارد، اما به خاطر داشته باشید که کربوهیدرات نسبتاً زیادی دارد. هر پیمانه کینوا تقریباً ۴۰ گرم کربوهیدرات دارد؛ این مقدار برای افرادی که از رژیم کتوژنیک پیروی می کنند، خیلی زیاد است. (۳۷) (رژیم کتوژنیک یک رژیم کم کربوهیدرات و با چربی بالا است که خواص زیادی دارد. (۳۸))

وقتی که به صورت خوراکی مصرف می شود: خوردن کینوا به عنوان غذا احتمالاً ایمن است. هنوز اطلاعات معتبر کافی در دسترس نیست که آیا مصرف کینوا در مقادیر زیاد دارویی نیز ایمن است یا خیر، و یا اینکه چه عوارض جانبی ممکن است داشته باشد. برخی از افراد به کینوا حساسیت دارند.

بارداری و شیردهی: در حال حاضر، اطلاعات معتبر کافی درباره اینکه آیا مصرف کینوا در دوران بارداری یا شیردهی ایمن هست یا خیر، وجود ندارد. محض احتیاط، از مصرف آن بیشتر از مقادیر موجود در غذا پرهیز کنید.

حساسیت به سایر غلات: افرادی که نسبت به سایر غلات مانند گندم سیاه، گندم و برنج حساس هستند، ممکن است به کینوا نیز حساسیت نشان دهند. اگر به غلات حساسیت دارید، پیش از مصرف کینوا، با پزشک خود مشورت کنید. (۳۹)

واکنش متقاطع مواد حساسیت زای غذایی: کینوا متعلق به خانواده اسفناج، چغندر و چغندر سوئیسی است. پس، چون این گیاهان از یک خانواده هستند، چنانچه مثلاً به چغندر سوئیسی حساسیت داشته باشید، ممکن است به کینوا هم واکنش آلرژیک مشابهی نشان دهید.

حساسیت به ساپونین: ساپونین ماده ای تلخ و صابونی است که از گیاه کینوا در برابر حملات قارچی و حشره ها محافظت می کند. همچنین، حاوی ترکیبات سمی است که می تواند باعث سوزش یا ناراحتی های دیگری در برخی از افراد شود. البته میزان سمیت آن کم است، اما برخی از افراد ممکن است به این ترکیب حساس باشند.

برخی از افراد گزارش کرده اند پس از اینکه برای مدتی از کینوا استفاده کرده اند، عدم تحمل یا حساسیت به کینوا در آنها ایجاد شده است؛ این اتفاق اغلب به دلیل وجود ساپونین رخ می دهد. (۴۰)

با خیساندن یا تفت دادن دانه های کینوا پیش از پخت، ساپونین آن از بین می رود. اگر این کار را انجام ندهید، مصرف کینوا می تواند منجر به ناراحتی معده و حتی آسیب به عملکرد روده کوچک شود. (۴۱)

اگر فقط نسبت به ساپونین حساسیت یا عدم تحمل دارید، می توانید کینوا را در رژیم غذایی روزانه‌ خود بگنجانید؛ به شرط آنکه دانه ها را به خوبی بشوئید. این کار به حذف پوشش طبیعی که حاوی ساپونین است کمک می کند. (۴۰)

پرولامین ها (کینوا فاقد گلوتن است اما احتیاط کنید): کینوا فاقد گلوتن است؛ این ویژگی کینوا را به یک انتخاب خوب برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا افرادی که به گندم یا گلوتن حساسیت دارند، تبدیل کرده است. برخی از انواع کینوا حاوی موادی به نام پرولامین هستند؛ پرولامین ها می توانند باعث ایجاد پاسخ ایمنی در افراد مبتلا به بیماری سلیاک شوند. با این وجود، برای تأیید این اثر پرولامین ها مطالعات بیشتری لازم است و بیشتر انواع کینوا نیز حاوی این مواد نیستند.

همچنین، براساس مطالعه ‌ای، کینوا به عنوان بخشی از رژیم غذایی فاقد گلوتن افراد مبتلا به سلیاک، به خوبی برای آنها قابل تحمل است. 

اگزالات: بسیاری از غذاهای گیاهی از جمله کینوا، به طور طبیعی حاوی مقادیر مختلف از ماده ‌ای به نام اگزالات یا اگزالیک اسید هستند. اگرچه تقریباً تمام اگزالیک اسیدی که مصرف می کنید از طریق ادرار دفع می شود، اما این ترکیب می تواند با اتصال به کلسیم، در افرادی که مستعد سنگ های کلسیم اگزالات هستند، سنگ های کلیوی ایجاد کند. چنانچه سابقه سنگ های کلیوی دارید، مصرف غذاهای حاوی اگزالیک اسید بالا مثل کینوا ممکن است خطر ایجاد سنگ های بیشتر در آینده را افزایش دهد. چنانچه از یک رژیم غذایی با محتوای اگزالات پایین پیروی می کنید، پیش از خوردن کینوا، با پزشک خود مشورت کنید.

عوارض جانبی فیبر بالا: یک فنجان کینوا پخته شده حاوی ۵ گرم فیبر است. اگر به خوردن مقدار زیاد فیبر عادت ندارید، این میزان فیبر آنقدر هست که بتواند عوارض جانبی ایجاد کند. اگر بعد از خوردن کینوا دچار گاز، نفخ یا اسهال شدید، ممکن است دلیل آن، فیبر باشد. با وعده های کوچکتر و افزودن تدریجی فیبر به رژیم غذایی ‌تان شروع کنید تا بتوانید این مشکل را محدود نمایید. همانطور که میزان فیبر مصرفی خود را افزایش می دهید، حتماً مقادیر زیادی آب یا نوشیدنی فاقد کافئین نیز بنوشید. (۴۲)

واکنش های حساسیت زا:  به طور کلی، هر فرد ممکن است نسبت به گیاهان و ادویه ‌های خاصی حساسیت داشته باشد که این حساسیت باید در درجه اول توسط خود فرد و در درجه دوم توسط پزشک تشخیص داده شود. البته این واکنش‌های آلرژیک عوارض جانبی مزمن یا حاد ایجاد نمی‌کنند و بعد از شناسایی گیاه حساسیت‌زا و قطع مصرف آن‌، عوارض ناشی از آلرژی برطرف خواهد شد.

هیچ شرکت یا هیچ محصولی نمی‌تواند از واکنش‌ های آلرژیک بدن ‌های مختلف از پیش آگاهی داشته باشد. ناسازگاری بدن با یک یا چند گیاه خاص هر چند به ندرت پیش می‌آید اما به هر حال ممکن است مصرف کنندگانی با آن مواجه شوند.

در حال حاضر، هیچ اطلاعاتی در مورد تداخل های دارویی با کینوا در دسترس نیست. (۳۹)

برخی از مردمان بومی آمریکای جنوبی از زمان قدیم، از کینوا استفاده می کرده اند. آنها دانه های کینوا را مثل برنج مصرف می کنند، دانه ها را برای سوپ آماده کرده و برای تهیه غلات صبحانه حجیم می کنند، یا برای تهیه محصولات برشته و نانوایی (انواع کلوچه، نان، بیسکوئیت، نودل، پرک، ترتیلا، پنکیک)، آنها را به شکل آرد آسیاب می‌ کنند. (۴۳)


محصولات مرتبط با کینوا

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *