✔طبع یا مزاج چیست؟ آیا گیاهان هم مانند انسان طبع دارند؟ در طب سنتی ایرانی، انسان‌ها و گیاهان از چهار عنصر اصلی تشکیل شده‌اند: آتش، هوا، آب و خاک. این چهار عنصر ویژگی‌های خاصی دارند:

🟠 آتش: گرم و خشک

🟢 هوا: گرم و تر

🔵 آب: سرد و تر

🟤 خاک: سرد و خشک

زمانی که این چهار عنصر در مقادیر مختلف با هم می‌آمیزند، یک ویژگی غالب در فرد یا شی ایجاد می‌شود که به آن «طبع» یا «مزاج» گفته می‌شود. گیاهان هم طبع خاص خود را دارند. به عنوان مثال، کاهو طبع سرد دارد و سیر طبع گرم.

اگر گیاهی طبع گرم یا سرد داشته باشد، می‌تواند تاثیر بیشتری بر تولید گرما یا سرما در بدن بگذارد. گیاهانی که طبع معتدل دارند، تاثیر خاصی در تغییر کیفیت‌های بدن ندارند.

✔طبع چه نقشی در درمان دارد؟

در طب سنتی ایرانی، طبع یا مزاج برای درمان بیماری‌ها و اختلالات مزاجی اهمیت زیادی دارد. دو نوع اختلال مزاجی داریم:

1. وابسته به اخلاط
2. غیروابسته به اخلاط

پزشکان طب سنتی برای درمان این بیماری‌ها، داروهایی با طبع مخالف به فرد تجویز می‌کنند تا تعادل بدن را حفظ کنند. این روش درمانی بر اساس حفظ تعادل گرمی و سردی بدن است.

✔ آیا طبع در سایر تمدن‌ها هم وجود دارد؟

علاوه بر طب سنتی ایرانی، سایر تمدن‌ها مانند هند، یونان، روم، عربی و چینی هم به تئوری طبع گرم و سرد توجه دارند. در هر یک از این تمدن‌ها، داروهای سنتی خاصی برای درمان، با توجه به طبع، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

✔آیا مطالعات امروزی هم وجود طبع را تأیید می‌کنند؟

تحقیقات علمی در زمینه مکانیسم‌های اثر گیاهان با طبع گرم و سرد هنوز محدود است. اما در یک مطالعه در سال 2014، اثرات دو گروه گیاهی با طبع گرم و سرد بر حیوانات آزمایشگاهی بررسی شد. در این تحقیق، دانه‌های با طبع گرم (مانند بادیان رومی، زنیان و رازیانه) و دانه‌های با طبع سرد مانند (خیار، هندوانه و کدو حلوایی) بر وزن، مصرف غذا، میزان ادرار، قند خون و سطح انسولین در حالت غیرناشتا موش‌ها بررسی شدند. نتایج نشان داد که گیاهان با طبع گرم مانند بادیان رومی و رازیانه باعث کاهش حجم غذای مصرفی شدند و ممکن است در کنترل وزن مفید باشند.

✔نتیجه‌گیری:

در طب سنتی، طبع گیاهان و انسان‌ها نقش مهمی در تشخیص و درمان بیماری‌ها دارد. گیاهانی که طبع گرم دارند، ممکن است در شرایط خاص برای کنترل وزن مفید باشند. با این حال، هنوز نیاز به تحقیقات بیشتر برای اثبات دقیق اثرات آن‌ها بر سلامت انسان داریم.

– Parvinroo, Sh., Zahediasl, S., Sabetkasaei, M., Kamalinejad, M., & Naghibi, F. (2014). The Effects of Selected Hot and Cold Temperament Herbs Based on Iranian Traditional Medicine on Some Metabolic Parameters in Normal Rats. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 13(supplement), 177-194. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov